"Historia Harcerstwa"
Historia harcerstwa jest fascynująca, obfituje w wiele ciekawych epizodów. Nie sposób ich przedstawić w tym krótkim tekście, który ma być przeglądem przez najważniejsze wydarzenia dla naszego ruchu. Mam jednak nadzieje, ze uda mi się wszystko przedstawić w przystępnej formie.
Pierwsze informacje o skautingu dotarły na ziemie polskie w 1909 roku. Piszę „ziemie polskie” a nie Polska, gdyż pamiętać należy, iż w tym czasie Polski nie było na mapie świata – znajdowała się pod zaborami. Ten fakt też, jest jedną z głównych przyczyn odmienności harcerstwa od skautingu, ale o tym zaraz.
Tak, jak dla Skautingu postacią-symbolem jest generał Robert Baden-Powell, tak w Polsce jest nim Andrzej Małkowski. To jego uważa się za głównego twórcę i popularyzatora harcerstwa. Ciekawe jest to, iż jego fascynacja skautingiem zaczęła się całkowicie przypadkowo… od kary.
Małkowski otrzymał karę za spóźnienie na ćwiczenia „Zarzewia” (polska organizacja niepodległościowa) – miał przetłumaczyć znaną Wam już książkę Bi-Pi, „Scouting for boys” (pol. Skauting dla chłopców). Uczynił to w 1910 roku, a rok później, w 1911 na podstawie tego tłumaczenia stworzył i wydał książkę pod tytułem „Scouting jako system wychowania młodzieży”. W tym samym roku we Lwowie powstają pierwsze drużyny skautowe na ziemiach polskich – 3 dla chłopców i jedna dziewcząt. Drużynową tej ostatniej jest Olga Drahonowska (późniejsza żona Andrzeja Małkowskiego). To ją uznaje się za twórczynie żeńskiego harcerstwa.
Kolejny ważny rok to 1912. To wtedy wydana została kolejna książka na podstawie „Scouting for Boys”, to „Harce młodzieży polskiej” autorstwa Eugeniusza Piaseckiego i Mieczysława Schreibera. To w niej po raz pierwszy używa się słowa „harcerz” w odniesieniu do polskich skautów. Pierwotnie słowo „harcerz” oznaczało dawnego lekkozbrojnego rycerza, prowadzącego harce czyli potyczki przed zasadniczą bitwą. M.in. stąd też nawiązania do rycerstwa w harcerskim systemie wartości.
W tym samym roku, 1912, ksiądz Kazimierz Lutosławski opracowuje wzór Krzyża Harcerskiego, wzorując go na orderze Virtutti Militari, najwyższym polskim odznaczeniu wojskowym. Warto wspomnieć, iż na tą „odznakę harcerską”, jak wtedy to określono, rozpisano konkurs w czasopiśmie „Skaut”. Żadna ze zgłoszonych prac nie zdobyła jednak uznania jury. Dopiero po zmianach wprowadzono wzór księdza Lutosławskiego.
Przez kolejne lata trwała integracja środowiska harcerskiego w Polsce, w każdym z zaborów powstawały organizacje harcerskie, jedynie luźno ze sobą związane. Harcerstwo było wtedy ruchem, który nie był skupiony wokół jednej organizacji. Dopiero w 1918 roku, na tzw. zjeździe połączeniowym w Lublinie, doszło do zjednoczenia wszystkich organizacji harcerskich z trzech zaborów i powstania ogólnopolskiego Związku Harcerstwa Polskiego. Warto zauważyć iż miało to związek także z zakończeniem I wojny światowej i odzyskaniem przez Polskę niepodległości.
Tutaj pozwolę sobie na małą, ale jakże ważną dygresje. Wielu z Was nurtuje zapewne pytanie: Czym różni się harcerstwo od skautingu i czy chodzi tylko o różnice w nazwie? Otóż nie. Specyfika polskiego ruchu skautowego wynika z okoliczności, w jakich się narodził. Polska nie istniała na mapie świata, trwał okres zaborów, a przez to intensywnej pracy i walki na rzecz niepodległości i odrodzenia się państwa polskiego. Dlatego naturalnym jest, że organizacje wychowujące młodych ludzi, w naturalny sposób, za jeden z głównych celów obierały sobie dążenia do odzyskania niepodległości. I to jest główna różnica – w krajach takich jak Wielka Brytania, czy USA, które były wolne i suwerenne, skauting kładł nacisk głównie na wychowanie młodego człowieka w duchu zaradności, czy życia zgodnie z naturą. Na ziemiach polskich priorytetem było odzyskanie niepodległości. Dlatego też Andrzej Małkowski mawiał, że harcerstwo to skauting + niepodległość.
Kolejną, tym razem smutną datą jest noc z 15 na 16 stycznia 1919, kiedy to Andrzej Małkowski ginie w katastrofie morskiej.
Okres jednoczenia ZHP trwał do 1920 roku, kiedy to odbył się I Walny Zjazd ZHP, a przewodniczącym Związku został gen. Józef Haller.
Już przed II wojną światową harcerze odgrywali ważne role w najważniejszych wydarzeniach w Rzeczypospolitej Polskiej. Brali udział w wojnie polsko-bolszewickiej w latach 1919-20 roku (ponad 6000 harcerzy), a podczas zamachu majowego w 1926 roku pełnili służbę samarytańską niosąc pomoc rannym.
Od 1939 roku zaczyna się jakże tragiczny, ale bardzo ważny i wiele uczący okres w historii harcerstwa. To okres 6 lat II wojny światowej, podczas której, szczególnie w okupowanej Polsce, harcerze zapisali bardzo chlubną kartę. To wtedy harcerskie ideały zostały wystawione na największą próbę… i przetrwały, mimo iż często nie dane było przetrwać ludziom, którzy chcieli ich bronić i być im wiernymi.
Pierwsze informacje o skautingu dotarły na ziemie polskie w 1909 roku. Piszę „ziemie polskie” a nie Polska, gdyż pamiętać należy, iż w tym czasie Polski nie było na mapie świata – znajdowała się pod zaborami. Ten fakt też, jest jedną z głównych przyczyn odmienności harcerstwa od skautingu, ale o tym zaraz.
Tak, jak dla Skautingu postacią-symbolem jest generał Robert Baden-Powell, tak w Polsce jest nim Andrzej Małkowski. To jego uważa się za głównego twórcę i popularyzatora harcerstwa. Ciekawe jest to, iż jego fascynacja skautingiem zaczęła się całkowicie przypadkowo… od kary.
Małkowski otrzymał karę za spóźnienie na ćwiczenia „Zarzewia” (polska organizacja niepodległościowa) – miał przetłumaczyć znaną Wam już książkę Bi-Pi, „Scouting for boys” (pol. Skauting dla chłopców). Uczynił to w 1910 roku, a rok później, w 1911 na podstawie tego tłumaczenia stworzył i wydał książkę pod tytułem „Scouting jako system wychowania młodzieży”. W tym samym roku we Lwowie powstają pierwsze drużyny skautowe na ziemiach polskich – 3 dla chłopców i jedna dziewcząt. Drużynową tej ostatniej jest Olga Drahonowska (późniejsza żona Andrzeja Małkowskiego). To ją uznaje się za twórczynie żeńskiego harcerstwa.
Kolejny ważny rok to 1912. To wtedy wydana została kolejna książka na podstawie „Scouting for Boys”, to „Harce młodzieży polskiej” autorstwa Eugeniusza Piaseckiego i Mieczysława Schreibera. To w niej po raz pierwszy używa się słowa „harcerz” w odniesieniu do polskich skautów. Pierwotnie słowo „harcerz” oznaczało dawnego lekkozbrojnego rycerza, prowadzącego harce czyli potyczki przed zasadniczą bitwą. M.in. stąd też nawiązania do rycerstwa w harcerskim systemie wartości.
W tym samym roku, 1912, ksiądz Kazimierz Lutosławski opracowuje wzór Krzyża Harcerskiego, wzorując go na orderze Virtutti Militari, najwyższym polskim odznaczeniu wojskowym. Warto wspomnieć, iż na tą „odznakę harcerską”, jak wtedy to określono, rozpisano konkurs w czasopiśmie „Skaut”. Żadna ze zgłoszonych prac nie zdobyła jednak uznania jury. Dopiero po zmianach wprowadzono wzór księdza Lutosławskiego.
Przez kolejne lata trwała integracja środowiska harcerskiego w Polsce, w każdym z zaborów powstawały organizacje harcerskie, jedynie luźno ze sobą związane. Harcerstwo było wtedy ruchem, który nie był skupiony wokół jednej organizacji. Dopiero w 1918 roku, na tzw. zjeździe połączeniowym w Lublinie, doszło do zjednoczenia wszystkich organizacji harcerskich z trzech zaborów i powstania ogólnopolskiego Związku Harcerstwa Polskiego. Warto zauważyć iż miało to związek także z zakończeniem I wojny światowej i odzyskaniem przez Polskę niepodległości.
Tutaj pozwolę sobie na małą, ale jakże ważną dygresje. Wielu z Was nurtuje zapewne pytanie: Czym różni się harcerstwo od skautingu i czy chodzi tylko o różnice w nazwie? Otóż nie. Specyfika polskiego ruchu skautowego wynika z okoliczności, w jakich się narodził. Polska nie istniała na mapie świata, trwał okres zaborów, a przez to intensywnej pracy i walki na rzecz niepodległości i odrodzenia się państwa polskiego. Dlatego naturalnym jest, że organizacje wychowujące młodych ludzi, w naturalny sposób, za jeden z głównych celów obierały sobie dążenia do odzyskania niepodległości. I to jest główna różnica – w krajach takich jak Wielka Brytania, czy USA, które były wolne i suwerenne, skauting kładł nacisk głównie na wychowanie młodego człowieka w duchu zaradności, czy życia zgodnie z naturą. Na ziemiach polskich priorytetem było odzyskanie niepodległości. Dlatego też Andrzej Małkowski mawiał, że harcerstwo to skauting + niepodległość.
Kolejną, tym razem smutną datą jest noc z 15 na 16 stycznia 1919, kiedy to Andrzej Małkowski ginie w katastrofie morskiej.
Okres jednoczenia ZHP trwał do 1920 roku, kiedy to odbył się I Walny Zjazd ZHP, a przewodniczącym Związku został gen. Józef Haller.
Już przed II wojną światową harcerze odgrywali ważne role w najważniejszych wydarzeniach w Rzeczypospolitej Polskiej. Brali udział w wojnie polsko-bolszewickiej w latach 1919-20 roku (ponad 6000 harcerzy), a podczas zamachu majowego w 1926 roku pełnili służbę samarytańską niosąc pomoc rannym.
Od 1939 roku zaczyna się jakże tragiczny, ale bardzo ważny i wiele uczący okres w historii harcerstwa. To okres 6 lat II wojny światowej, podczas której, szczególnie w okupowanej Polsce, harcerze zapisali bardzo chlubną kartę. To wtedy harcerskie ideały zostały wystawione na największą próbę… i przetrwały, mimo iż często nie dane było przetrwać ludziom, którzy chcieli ich bronić i być im wiernymi.